WIE NIET NAAR DE STERREN KIJKT ... ZAL NOOIT DE AARDE ZIEN
Een evolutionaire kijk op de Kosmos van morgen
COVER: “The pillars of creation”, de pilaren van de schepping, nebulae, het geboortekraam van sterren, M16-NGC6611, Adelaarsnevel, Hubble 2015, 7.000 lj.
Credit: NASA, ESA, STScI,/AURA (The Hubble Heritage team).
De Hubble-ruimtetelescoop van NASA/ESA met één van zijn meest iconische afbeeldingen: de pijlers van de schepping uit de Adelaarsnevel. Deze afbeelding toont de pilaren zoals gezien in zichtbaar licht, waarbij de veelkleurige gloed van gaswolken, piekerige ranken van donker kosmisch stof en de roestkleurige slurfen van de beroemde pilaren van de nevel worden vastgelegd. Het stof en gas in de pilaren wordt verschroeid door de intense straling van nieuwe jonge sterren en geërodeerd door harde wind van massieve nabije sterren.
Deze uitgave "Wie niet naar de sterren kijkt... zal nooit de aarde zien. Een evolutionaire kijk op de kosmos van morgen" is ontstaan uit de wetenschappelijke studiegroep “levenslang leren”, opgericht te Kortrijk in 2015. Het is de tweede boekuitgave na “Quantum|fysica@home, de grote verwondering” van de Kortrijkse auteur Dirk M. Vanwalle.
KOSMOLOGIE IS “HOT”. WAAROVER GAAT DIT BOEK?
Dit boek heeft alles in zich om een standaardwerk over kosmologie te worden.
Het boek is bestemd voor iedereen met interesse in natuur(wetenschappen) en nieuwe technologieën. Voor mensen die nieuwsgierig zijn naar de oorsprong en het ontstaan van de aarde, de zon, de planeten, de Melkweg en de verre galaxies. Ook boeiend voor de iets meer wetenschappelijk geïnteresseerde, die op zoek is naar de huidige algoritmes die het ontstaan van ons universum kunnen verklaren en waar er nog een aantal grote hiaten en onbekenden te verkennen blijven.
Plato schreef: “Wij zien slechts de schaduwen van de werkelijkheid”. De mens is doof en blind voor wat zich afspeelt in de natuur, ons gehoor en vooral onze ogen capteren slechts een uiterst kleine fractie van het onmetelijk elektromagnetische spectrum van wat zich rondom ons afspeelt. Daarom hebben we Hubble en andere gesofistikeerde satellieten, telescopen en instrumenten nodig die ons een beter en juister inzicht geven op dit grootse spektakel.
Het boek behandelt onder andere volgende aspecten van kosmologie:
-
Waarom is er “iets” in de plaats van “niets”?
-
Wat kunnen we zien en hoe groot ons universum is?
-
Hoe afstanden kunnen berekend worden.
-
Wat kwam er na de big bang, wat is de inflatie?
-
Wat is het huidig standaardmodel van de oerknalkosmologie?
-
Waarom zag men vroeger een statisch heelal en nu een versneld expanderend universum?
-
Wat is de betekenis van de kosmische microgolf achtergrondstraling (CMB)?
-
Wat zien we in planetaire nevels, verre en lokale superclusters, het kosmisch netwerk en bij onze dichtste buren, de Magelhaense wolken en Andromeda?
-
Wat zijn donkere massa en donkere energie en hoe kunnen wij deze meten?
-
Wat zijn zwarte en witte dwergen, neutronensterren en black holes en hoe ontstaan ze?
-
Wat zijn zwaartekrachtsgolven, wat is hun oorsprong en hoe ontdekken wij deze?
-
Zullen we ooit naar andere (exo-) planeten moeten verhuizen?
-
Wat zijn de condities zijn om leven mogelijk te maken in een ander sterrenstelsel?
-
Kunnen er meerdere universa zijn en waarom?
-
Hoe en wanneer zal alles eindigen?
-
En wat is de rol van de wiskunde en quantumfysica in dit alles?
De auteur verwijst onrechtstreeks naar de vele toepassingen die de relativiteitsleer en de kwantumfysica in ons dagelijks leven teweegbrengen:
-
nieuwe technologieën in informatica zoals de ontwikkeling naar de quantum computer
-
communicatiemiddelen en satellieten
-
aardobservatie naar de milieuproblematiek en klimaatwijziging
-
het beter functioneren van onze tv, gsm, scanners, navigatie,…
-
zoeken naar de effecten van nieuwe medische toepassingen en medicijnen
-
de mogelijkheid om te wonen op Mars
-
zelfs naar het fenomeen: waarom vogels automatisch naar hun winterverblijf vliegen zonder kompas of GSM in de hand
Het boek belicht de invloed en de gevolgen van enorme trillingen, (grote) temperatuurschommelingen en (ruimte-)stof … Het leidt tot nieuwe kennis en stimuleert nieuwe innovaties. Men schat dat de NASA alleen al in de afgelopen vijftig jaar meer dan 1.650 spin-offs ontwikkelde. Ze worden dagelijks toegepast in informatica, landbouw, geneeskunde, transportsector en industrie. Denken we maar aan de matrassen Tempur of aan de extreme nauwkeurigheid waarmee men met behulp van drones en satellieten geen of extra meststoffen kan toedienen bij graanteelten. Zo kan heel wat verspilling vermeden worden.
Het boek is geïllustreerd met prachtige foto’s die verwondering, schoonheid en spiritualiteit teweegbrengen. Ze krijgen een bijkomende dimensie, eens men begrijpt wat erachter steekt.
Kosmologie is een wetenschap die de laatste dertig jaar zeer snel evolueert en gebaseerd is op de Algemene relativiteitsleer van Einstein en de Quantumfysica. De laatste 10 jaar werd in het CERN te Genève het Brout-Englert-Higgsveld ontdekt, dat massa veroorzaakt van elementaire deeltjes. Pas sinds 2016 werden zwaartekrachtsgolven van botsende zwarte gaten (black holes) en neutronensterren opgevangen. Nochtans een theorie die reeds 100 jaren geleden voorspeld was door Einstein. Er wordt dieper gegraven in het ontstaan van alles.
Zes nobelprijzen natuurkunde gingen de laatste achttien jaar naar de ontdekkingen in de kosmologie, waarvan de laatste drie zeer recent werden toegekend in 2017, 2019 en 2020. Een spectaculair domein om te volgen. Het inzicht in en de kennis over ons universum evolueren zeer snel. Kosmologie is een “hot” item.
Een boek voor iedereen, voor elk wat wils, vragen worden niet ontweken en er worden plausibele antwoorden geformuleerd al dan niet ondersteund door de huidige stand van de technologie en de wetenshap.
De enige conclusie die we uit al dat moois van dit boek kunnen trekken is: onze wereld en ons prachtig maar gevaarlijk universum smachten naar het beschermen van hun diversiteit van mensen, dieren en planten, de zorg voor de natuur, het klimaat, water, zuivere lucht… en van de onmetelijke ruimte daarbuiten. Niemand kan en mag daaraan nog twijfelen.
RECENSIES
WIE NIET NAAR DE STERREN KIJKT, ZAL NOOIT DE AARDE ZIEN...
Het grootste wonder is de kosmos waarin we leven. Na zijn vorig boek over kwantumfysica, de kleinste bouwstenen van de natuur belichtend, beschrijft de auteur nu de grootste schalen van ruimte en tijd die ons heelal beheersen. De laatste kosmologische, wiskundige en fysische invalshoeken worden geïntegreerd tot een unieke en wetenschappelijk complete synthese. Een spitsvondige pen en een heldere kijk op de soms moeilijk te vatten materie biedt een antwoord op de meest complexe kosmologische vragen en zorgt ervoor dat het boek heel vloeiend leest.
Vanuit het kosmologisch tijdskader belicht de auteur hoe de ruimte expansief groeit door de kracht van de donkere energie en in toom wordt gehouden door de aantrekkende, zichtbare en donkere materie. Het kwantum-fysisch perspectief verschijnt als verklarende kracht voor het gebeuren op de grensgebieden. Hij beschrijft hoe de kwantumfluctuatie ons brengt van “niets” naar “iets” waardoor een “vluchtige” realiteit wordt gevormd: het heelal krijgt zijn vlekken, zijn materie.
Opmerkelijk is het door de auteur omschreven kantelpunt: voor het eerst in de universele geschiedenis wordt de energiedensiteit van de ledige ruimte gelijk en groter dan de energiedensiteit van de materie. Zou deze ontstane “vrije energie” verband houden met de huidige, metastabiele toestand waarin we leven, met de vorming van ons bewustzijn? Boeiend is ook de belichting van de verschillende parallelle universa: kunnen we de universele golffunctie accepteren als een objectieve realiteit?
De auteur schetst een somber einde van het universum: “het einde zal donker, koud en eenzaam zijn”. Dit is waarschijnlijk de meest plausibele evolutie waarin de ruimte groeit en de energie wordt uitgesmeerd en uitgeput. Anderzijds, zoals Lemaître introduceerde, zou het universum een zeker cyclisme kunnen omvatten, een periodiek universum met een doorstart naar een nieuw universum of met Lemaîtres woorden: “een opeenvolging van de big bangs en big squeezes”. Misschien biedt de kwantummechanica een oplossing voor de singulariteit van de big bang en de big squeeze: “de kwantumschepping” en “een kwantumeinde”.
Dr. Joost Delanote (Dienst Medische Beeldvorming AZ Sint-Jan Brugge)
WIE NIET NAAR DE STERREN KIJKT, ZAL NOOIT DE AARDE ZIEN...
Dit omvangrijk werk brengt ons het verhaal over een van de meest fascinerende en uitdagende ontdekkingsreizen van de mensheid. Het is een reis in de tijdsruimte van onze kosmos, op zoek naar de diepliggende structuren die een antwoord moeten geven op de vragen naar het ontstaan en naar de evolutie van dit wonderlijk fenomeen.
De auteur manifesteert zich hierbij als een uiterst deskundige en gedreven gids die ons vanuit een wetenschappelijk gezichtspunt een allesomvattend beeld wil bijbrengen van onze huidige kennis en inzichten over ons universum op de allergrootste schaal en van de nog openstaande vragen hierover. Met de nodige grondigheid en helder uiteengezet introduceert hij de lezer in de huidige kosmologische theorieën en modellen en bespreekt de zekerheden en onzekerheden hieromtrent. Een boeiend element dat de auteur hierbij naar voor brengt is het toenemend aandeel van de quantumfysica, dat zich afspeelt in de kleinschalige wereld van de elementaire deeltjes, om grootschalige kosmologische verschijnselen te verklaren. Daar “de wiskunde ons een perfect beeld geeft van de werkelijkheid”, zoals de auteur het op het einde van zijn boek zegt, laat hij ook de wiskunde adepten niet in de steek. Met een inleiding in de Riemann meetkunde en de tensoranalyse komt de lezer die geïnteresseerd is in de wiskunde van de algemene relativiteitstheorie zeker aan zijn trekken. Het boek is rijkelijk geïllustreerd met o.a. mooie opnamen van “deepsky”-objecten met de Hubble Space Telescoop. Een aanrader voor de gevormde leek die zijn kennis over het universum wil verruimen en in vervoering raakt bij het aanschouwen van een nachtelijke sterrenhemel.
Lic. wisk. Carlos Denijs
WIE NIET NAAR DE STERREN KIJKT, ZAL NOOIT DE AARDE ZIEN...
Er werd mij gevraagd om – als geïnteresseerde in literatuur en geschiedenis en als volslagen leek in de exacte wetenschappen – een korte recensie neer te schrijven, na het redigeren van de taal in dit boek over de Kosmos... Er is voor mij – totaal onverwachts - een stralende kosmos-wereld opengegaan. Van in de Oudheid, tot over Copernicus en Newton tot Albert Einstein en Hubble, werden met bijna primitieve en eenvoudige middelen inzicht verschaft in een wonderbaar heelal. Pas de laatste dertig jaren werden, onder andere door de Hubbletelescoop en de grotere focus en ontwikkeling van de kosmologische wetenschap, zeer snel vorderingen gemaakt in het ontstaan van ons universum. De vraag is wat de volgende dertig jaren ons zullen brengen? Ik stel eveneens vast dat, hoe groter de kennis van de wetenschappers is, hoe meer onbekenden er dieper in de tijd op ons afkomen. En zij beseffen dit trouwens zelf. Ik was mij tot op heden niet bewust van de miljarden sterren- en zonnestelsels en hoe verder ik vorderde in het boek, hoe meer dit mij intrigeerde. Vooral de relatie wetenschap/religie boeide mij uitermate. Ik kan alleen maar besluiten dat bij religie alles alleen maar op ‘geloof’ kan berusten. 'The God Delusion' van Richard Dawkins boek beschrijft dat religie de oorzaak is van vele godsdienstoorlogen, genderongelijkheid enz... en doet bij mij de vraag rijzen of deze oorlogen er ook niet gekomen zouden zijn zonder religie.
Het boek heeft mij - als leek - geïntrigeerd, geboeid, getriggerd en genoopt tot anders denken over onze wereld, onze kosmos en ons leven.
Fred Haghebaert, Kortrijk
WIE NIET NAAR DE STERREN KIJKT, ZAL NOOIT DE AARDE ZIEN...
Het betreft hier een lijvig boek omtrent de kosmologie als wetenschap. De lezer wordt vrij vlug betrokken met wiskundige uitdrukkingen zoals vacuum energie, quantum fluctuaties, maar geen nood, de schrijver van dit werk helpt u hierin...
In deel 2 start men met een mooie beschrijving omtrent een reis naar het begin der tijden, Hubbles verhaal. Hierop volgt een theorie omtrent de falsifieerbaarheid van de BigBang theorie. Als slot behandelt de schrijver enkele beschouwingen over religie en wetenschap, voorbeeld: "is GOD a mathematician ", enz. Het boek is aangevuld met een enorme lijst van referenties.
Prof. em. dr. Oswald Leroy (wiskunde-fysica KU Leuven)
WIE NIET NAAR DE STERREN KIJKT, ZAL NOOIT DE AARDE ZIEN...
Een prachtig boek, mooi uitgegeven op glanzend papier wat tegenwoordig eerder uitzonderlijk is. Daardoor komen de vele maar soms nogal kleine kleurfoto’s goed tot hun recht. Zelfs met 675 pagina’s raakt de gepassioneerde auteur niet uitgepraat over het onderwerp. Met aanstekelijk enthousiasme nodigt hij ons uit om mee te reizen door het wonderlijke en eindeloze universum. Het boek sluit aan bij een uitspraak van Einstein, één van de wetenschappers die uitgebreid besproken wordt in het boek: “Er zijn slechts twee manieren om je leven te leven: doen alsof niets een wonder is, en doen alsof alles een wonder is. Ik geloof in de laatste manier.”
Het boek is de neerslag van overwegingen van de auteur naar aanleiding van zijn diepgaande studie van de wondere wereld van het heelal. De basis voor de exploratie van het universum wordt gevormd door de logica van de wiskunde en de ontwikkelingen van de moderne fysica. De bevindingen en formules maar ook de twijfels van beroemde wetenschappers en Nobelprijswinnaars worden uitgebreid besproken en waar nodig kritisch toegelicht. Moeilijke materie, maar leesbaar en begrijpelijk gemaakt voor de ontwikkelde lezer. Het boek past in de filosofie van de door de auteur opgerichte denkgroep over ‘levenslang leren’. Het verruimt je horizon. (De volledige recensie is te krijgen bij de redactie.)
Prof. em. dr. Willy Renier, (neurologie, Nijmegen)
WIE NIET NAAR DE STERREN KIJKT, ZAL NOOIT DE AARDE ZIEN...
Dit is noch het eerste, noch het enige boek over de kosmos en over kosmologie. Dit is wel een uitzonderlijk boek want Dirk Vanwalle sleurt zijn lezer mee in een adembenemende wandeling met de frisheid en nieuwsgierigheid van een kind dat zijn universum ontdekt, de ernst en grondigheid van een ingenieur die de kracht en de noodzaak van de wiskunde kent en de wijsheid van een man die, met passie, zijn visie heeft ontwikkeld over de kosmos en ons bestaan. Hij gaat geen enkele moeilijkheid uit de weg: de wetten van de natuur, de openstaande vraagstukken, filosofie, wiskunde, religie, bewustzijn, technologie … Zijn boek is geen “Kosmologie voor dummies” maar een gids voor diegenen die willen begrijpen wat wij weten en (nog) niet weten. Veeleer is het een “Kosmologie voor denkers”, voor hen die het heerlijk vinden om na te denken, nieuwe inzichten te verwerven en plezier vinden in complexiteit. Twee “coups de coeur” dringen zich hierbij op: “Everything should be made as simple as possible, but not simpler” (Albert Einstein) en “If you think you understand quantum mechanics, then you don’t” (Richard Feynman). Met deze twee leidmotieven is Dirk Vanwalle aan de slag gegaan. Hij is een uitstekende en sympathieke pedagoog die zijn lezer geduldig helpt om de wonderen van het heelal te ontdekken, nooit te simpel en steeds met respect voor het Feynmanse onbegrijpbare. Hierbij deelt hij niet enkel zijn kennis maar ook zijn enthousiasme en enthousiasme is besmettelijk.
Net zoals men de Camino de Santiago helemaal kan afleggen of er slechts enkele étappes uit kiezen, kan men het boek van A tot Z lezen of er stapsgewijs stukken uit pikken. Het is niet enkel een verhaal maar ook een uitstekend referentiewerk met een krachtige inhoudstafel en index.
Dr. Ir. Jean van der Donk
WIE NIET NAAR DE STERREN KIJKT, ZAL NOOIT DE AARDE ZIEN...
“Via mijn schoonzoon Yves Slachmuylders werd ik in het bezit gesteld van uw kosmologisch opus magnum: “Wie niet naar de sterren kijkt ...”. Bijna een 700 pagina's tellende wandeltocht doorheen de meest enigmatischer mysteries en wonderen van het multiversum in al zijn aspecten. Zelf ben ik een amateur in kosmologie, maar de tijd heeft mij ontbroken om de meer technisch wetenschappelijke aspecten te doorgronden. Uw boek is dan ook voor mij een ware goudmijn aan informatie en inzichten. Ik bewonder uw kennis en ook de energie waarmede u deze meesterlijke synthese tot stand hebt gebracht. Zeer gefeliciteerd.
Nog één opmerking. Zelf schreef ik een boek, een tiental jaren geleden, met als titel “Veelal” met hoofdzakelijk een filosofische en maatschappelijke inslag. Maar was toen uw boek in mijn bezit geweest, dan zou ik wellicht in mijn boek een aantal wijzigingen hebben aangebracht. Nog veel succes!”
Mark Eyskens Lid van de mensheid.
Schrijver maar geen inKTsect. Zondagnamiddagschilder. Politicus op meer dan corona afstand. Neemt zijn pensioen na zijn dood.
Lees Mark Eyskens' 65ste boek: "Een wereldbeving die Corona heet". Witsant 249 p. www.eyskens.com
De mens is bijna BLIND en DOOF voor de natuur en voor alles wat rondom ons gebeurt. “Kosmologie, een onuitputtelijk bron van verwondering, spiritualiteit en reflectie, sluit perfect aan bij de quantumfysica. Het is muziek en kunst in zijn meest ultieme vorm, niet alleen in het zeer beperkte geluidsspectrum van ons gehoor of in het oneindig kleine visuele spectrum van onze ogen, maar in het volledige elektromagnetisch spectrum van onze geest en onze verbeelding…” (de auteur)
HOE LEES JE DIT BOEK?
Een boek om te raadplegen en rustig nu en dan een hoofdstuk ter hand te nemen en uit te diepen, geen roman, geen sciencefiction maar een beschrijving van ons beeld van de werkelijkheid, zoals wij die als mens zien en bestuderen.
De indextabel helpt u begrippen op te zoeken en de inhoudsopgave geeft u een gestructureerd overzicht van het boek dat logisch is opgebouwd en stap voor stap de verschillende verschijnselen, theorieën en toepassingen uitlegt.
Een aantal zeer interessante en nuttige bijlagen vervolledigen het geheel!
Een prachtig naslagwerk dat in iedereen zijn bibliotheek moet staan.
VOORWOORD
For any rational person who sometimes wonders about the usefulness of ESA, NASA, CERN, this magisterial didactic work by Dirk Vanwalle is a revelation. This scientific work is a penetrating study of particle physics, the infinitely small, in a unique connection with the history of the cosmos, the infinitely large.
I was honored when Dirk asked me to write a preface for his magnum opus, “Those who don't look at the stars ... will never see the earth” (Wie niet naar de sterren kijkt … zal nooit de aarde zien”), a search for the what, how and why of the ‘being’ of the Cosmos. As a Roman Catholic it certainly intrigues me when he explicitly mentions the 'question of faith' in PART IV. He rejects any sense of a creator after the origin of the Cosmos as a purely man-made concept, and his approach of 'institutionalized' religion is downright critical.
I met Dirk in the 1970s when he was a young engineer at Barco, Kortrijk. A happy coincidence brought us back together at a former student reunion of st. Amandscollege in Kortrijk. It was a challenging experience for me to be invited to his home to the study meetings of his 'Lifelong Learning' group of friends. This book covers numerous subjects treated there over the years.
Dirk puts it beautifully:'If you don't look at the stars, you'll never see the earth'. Cosmology and physics touch the fundamental questions about our existence as human beings in this wonderful 'event'...… Dirk describes an 'evolutionary view' of the cosmos in search of the distinction between what we 'know/believe' or what we 'know/discover'. He is moved by what he calls the spirituality of the Cosmos. In his humanism, he encounters the question about the limitation of the consciousness of animals and the seemingly 'unlimited’ consciousness of humans, who will discover and continue to unravel the secrets of the Cosmos.
His book touched me personally where he mentions at great length Hubble and 'le Chanoine Lemaître'. Very young I learned about the Big Bang in Leuven through the unique contacts within my family with Lemaître, with Einstein, and Lise Meitner, before and after WWII. In April 1986 I saw the Hubble telescope for real at Lockheed in California.
We share the cultural Christian heritage that liberated men by desacralizing nature (entzauberen) - a basic condition for any rational thinking about the Cosmos-, but where Dirk observes ‘faith’ from the outside, I experience it from the inside. We both got fascinated and discovered the beauty of mathematics, at our Sint Amandus high school in Kortrijk. Dirk’s interest in cosmology evolved from a hobby to solid erudition, as already proved by his 2015 book 'Quantum|Fysica@Home'. Mathematics is indeed the language of the universe, with the question: 'Is God a Mathematician?'. Do we discover mathematics, or is mathematics a human brainchild? Is infinity a mathematical and/or religious concept?
This book is a unique contemporary contribution to cosmology in Dutch. It is a reference work due to the clear classification per subject. Some chapters are real gems, challenging the most exacting mathematicians.
The book focuses on the concept of 'time', as in the book'The Singular Universe and the Reality of Time' by the philosopher Unger, and the theoretical physicist Smolin. From a philosophical view of the how and why of the Cosmos, one cannot shirk metaphysics; how do we deal with the mystery of the transcendency (not to be confused with the imaginary). I do not know whether Dirk said his last word on this in his magisterial book.
Dirk’s book is a unique legacy for his eleven grandchildren. As a grandfather of eight grandchildren, I share those family values with Dirk.
This book, also with its many visual aids, is a celebration for those who can lose themselves in mathematics and science.
Ir. Pol T. Descamps, MScE Kortrijk, November 15th 2020
Ons prachtig maar gevaarlijk universum en onze wereld smachten naar het beschermen van hun diversiteit van mensen, dieren en planten, de zorg voor de natuur, het klimaat, water, zuivere lucht… en van de onmetelijke ruimte daarbuiten (de auteur)
DANKWOORD
De wetenschap en de wiskunde waarop zij steunt is een onuitputtelijke bron van kennis, technologie en onrechtstreeks verantwoordelijk voor onze welvaart en ons welzijn. Reeds gans mijn leven ben ik geboeid door de voorspellende en soms geheimzinnige kracht van de ondersteunende algoritmes die een verklaring geven van veel wat rondom ons gebeurt. Dankzij de verlichting in de 18de eeuw hebben wij de dogma’s kunnen afgooien en is alles in een stroomversnelling gekomen in onze Westerse maatschappij. Met dank dat wij bij toeval hier geboren zijn in deze nastroom van de geschiedenis. Wij kunnen deze waarden maar niet genoeg benadrukken en verdedigen.
Door een uit de hand gelopen hobby van meer dan 20 jaren “blijven studeren”, twee jaar intensief werk en dankzij Corona Covid-19 is dit boek afgewerkt dit jaar. Een diepe interesse in de exacte wetenschappen die de aanleiding was tot dit boeiend verhaal over de evolutie van de astronomie en vooral van de kosmologie van de laatste 30 jaar. Steunend op de algemene relativiteitstheorie en de quantumfysica zal deze nieuwe wetenschap onze enige bron van inspiratie zijn, waar we heen moeten eens onze aarde onbewoonbaar wordt, hopelijk niet door de dwaze fouten van de mensheid.
Dit boek was niet mogelijk geweest zonder de hulp, niet alleen voor het verzamelen en aaneenrijgen van de diverse topics, maar vooral ook door de steun van het ganse team en van onze wetenschappelijke denkgroep „levenslang leren“ en van de revisoren, die ons hebben begeesterd en geholpen voor dit initiatief.
Tenslotte dank ik mijn echtgenote Christine die mijn taal en zinsstructuur wat verbeterd heeft en mijn administratieve rechterhand Mieke De Praeter, die het format, de lay-out en alle klusjes en problemen daarrond handig heeft opgelost.
Ik verontschuldig mij bij de geïnteresseerde lezer voor de eventuele fouten of tekortkomingen die zij zullen ontdekken bij het lezen van dit omvangrijke werk. De onderwerpen zijn onuitputtelijk - dagelijks komen er nieuwe inzichten bij - en kunnen ook niet allemaal in detail behandeld worden. Ik sta altijd open voor uw suggesties.
Ik draag dit boek bij leven en welzijn speciaal op aan mijn 11 kleinkinderen: Bob en Vic ; Zoë en Bo ; Nora, Josse, Suzanne en Annabel ; Lea, Mine en Niki.
De auteur
COLOFOON
Titel boek: “Wie niet naar de sterren kijkt, zal nooit de aarde zien. Een evolutionaire kijk op de kosmos van morgen”
Planning: MEDLIEN GC S.L., C./ Dr. Eslovaquia N°13, 38135 Tauro (Mogan), Gran Canaria (Esp), CIF: ES B35-666-569.
Layout & disributie: Sciencebooks.eu, p/a IMACON NV, President Rooseveltplein 21, 8500 Kortrijk (België), BE0424.522.874, www.sciencebooks.eu, info@sciencebooks.eu
Verantwoordelijke uitgever: ir. Dirk M. Vanwalle, 8500 Kortrijk (B), dirk@vanwalle.be
Printing recto-verso quadri: INNIGROUP, Industrielaan 5, B-8501 Heule (België), www.innigroup.com
Coverontwerp: ir. Gregory van der Donk, Grafic Design & Communication
Team communicatie: Georges Van Nevel (Marke)
Copyright © 2020 Concept & structuur: ir. Dirk M. Vanwalle, 8500 Kortrijk (België)
Toestemming wordt verleend tot het kopiëren, verspreiden en/of wijzigen van dit document onder de bepalingen van de © GNU Vrije Documentatie Licentie, versie 1.3 of iedere latere versie uitgegeven door de Free Software Foundation. Een kopie van de licentie is terug te vinden op http://www.gnu.org/licenses/fdl.txt. Er zijn in de tekst at random aanvullende bepalingen van toepassing zoals o.a. ©CreativeCommons, Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 en 4.0 Unported license (cc BY-SA 3.0) http://creativecommons.org /licenses/by-sa/3.0/deed en andere in de tekst gespecifieerde copyrights. Bronnen, credits en copyrights dienen altijd vermeld te worden.
Private oplage in het kader van de werkgroep “levenslang leren”, voor educatieve doeleinden, documentatie, opleiding en studie.
Datum eerste uitgave: 1 december 2020
ISBN/EAN-nummer: 9789464202625
INDEX
Klik op pfd-file
INHOUDSOPGAVE
MEER UITGEBREIDE VOORBESCHOUWINGEN
Klik op pfd-file
BESTELBON
Inclusief verpakking en verzending € 69 /boek incl. BTW
10% korting (62 €, incl. BTW) vanaf gezamenlijke bestelling van 5 exemplaren
Individuele en beveiligde pdf versie € 55 /boek incl. BTW
Teken nu in voor het nieuwe boek met vermelding van uw naam, uw adres en het gewenste aantal:
-
Klik op knop KOOP NU, de bestelbon opent in een afzonderlijk venster, klik in het vak DATUM, vul uw data aan en navigeer vervolgens met de tabtoets naar de in te vullen velden, sla het document op.
of
Klik op knop KOOP NU, de bestelbon opent in een afzonderlijk venster, print de PFD-file en scan het ingevulde document.
Email het ingevulde document op naar secretariaat@vanwalle.be en betaal volgens de instructies op de bestelbon. -
Of contacteer ons via de contactpagina
De netto-opbrengsten gaan integraal naar de actie: “Kom op tegen Kanker".
Registratie N°:120038089
Alle netto-opbrengsten gaan naar www.komoptegenkanker.be